Geschreven door Jamie Coles
Stel je een stad voor. Wat zie je? Misschien torenflats die door de lucht snijden. Misschien een raster van asfaltstraten, verstikt door het ronkende autoverkeer. Maar denk eens aan de ruimten tussen deze blokken – parken die regenwater opzuigen om overstromingen te voorkomen, schaduwrijke paden die de lucht koelen en stedelijke hitte-eilanden verminderen. Dit zijn niet zomaar gaten in de skyline; het zijn levendige, democratische ruimten die de gemeenschap en het welzijn bevorderen, gebieden waar mensen niet alleen langslopen, maar elkaar kunnen ontmoeten en kunnen leven.
Dit klinkt misschien als een toekomstvisie, maar voor veel stedelijke gebieden over de hele wereld wordt het snel werkelijkheid. Van Hamburgse straten met voorrang voor fietsers en voetgangers tot Aarhus’ groene corridors die leefruimtes verbinden met biodiversiteit: steden zijn niet langer alleen utilitaire ruimtes, maar richten zich op de meer menselijke elementen van het stadsleven. Door sociale innovatie en co-creatie kunnen bewoners direct betrokken worden bij het stedelijke planningsproces, waardoor straten menselijker worden en mensen centraal komen te staan in hun steden. We begrijpen dat het verbeteren van de leefbaarheid betekent dat groene infrastructuur, duurzame mobiliteit en ruimtes voor sociale interactie direct in dit proces worden geïntegreerd. Dit zijn niet alleen leuke hebbedingetjes; ze kunnen de gezondheid, het geluk, de duurzaamheid en de veerkracht verbeteren van de plekken waar we wonen.
Groene infrastructuur en mobiliteit integreren
Meer dan de helft van de wereldbevolking woont nu in verstedelijkte gebieden, wat ertoe heeft geleid dat er vragen worden gesteld over leefbaarheid en duurzaamheid, waardoor ze van academische debatten en beleidskringen naar de belevingswereld van miljarden mensen worden gebracht. Met deze verschuiving komt een nieuwe waardering voor de rol van openbare ruimten als knooppunten van culturele expressie en sociale solidariteit. De manier waarop we deze ruimtes ontwerpen, onderhouden en ontwikkelen – of ze laten ontwikkelen door degenen die ze gebruiken – weerspiegelt onze bredere waarden en aspiraties als samenleving.
Het opnemen van parken, groene daken, gemeenschapstuinen en groene corridors in stadsplannen is niet alleen esthetisch verantwoord, ze fungeren als longen voor steden, verbeteren de luchtkwaliteit, verminderen hitte-eilanden in de stad en vergroten de biodiversiteit. Ze bieden ook diepgaande mentale en fysieke gezondheidsvoordelen en voorzien stadsbewoners van noodzakelijke toevluchtsoorden van rust en ontspanning te midden van hun drukke stadsleven.
Steden als Parijs en Dordrecht integreren landschappelijke diversiteit om milieuproblemen zoals overstromingen en hitte aan te pakken en tegelijkertijd de sociale ruimte te verbeteren. Groene infrastructuur speelt een cruciale rol in stedelijk waterbeheer door innovaties zoals bioschermen en regentuinen, die helpen bij het beheren van regenwater en het verminderen van afvloeiing, waardoor de waterkwaliteit behouden blijft. De Canal Road Greenway en de gerevitaliseerde Bradford Beck waterloop creëren een multifunctionele groene corridor van het centrum van Bradford naar Shipley, die de biodiversiteit en ecologische netwerken verbetert en kwaliteitsruimtes biedt om te wandelen, fietsen en recreëren.
De voordelen van actieve mobiliteit
Deze verschuiving naar groenere, leefbaardere stedelijke ruimten is onlosmakelijk verbonden met de behoefte aan actieve infrastructuur. Steden die prioriteit geven aan niet-gemotoriseerd vervoer – zoals lopen en fietsen – verbeteren niet alleen de volksgezondheid, maar bevorderen ook de sociale cohesie en verminderen de milieueffecten. Rijsel en Kopenhagen hebben bijvoorbeeld uitgebreide fietspadennetwerken die de veiligheid en connectiviteit bevorderen, waardoor stedelijke straten veranderen in levendige sociale knooppunten die lokale economieën stimuleren en interactie tussen gemeenschappen aanmoedigen.
De voordelen van dergelijke actieve mobiliteit reiken verder dan het sociale aspect en omvatten ook aanzienlijke verbeteringen voor het milieu: een verminderde afhankelijkheid van de auto vermindert de luchtvervuiling, verlicht verkeersopstoppingen en vermindert de effecten van het stedelijk hitte-eiland. Bovendien zorgt de aanwezigheid van voetgangerspleinen, mobiliteitsknooppunten en fietspaden voor meer voetgangersverkeer, wat ten goede komt aan lokale bedrijven en stedelijke centra dynamischer en toegankelijker maakt. Goed bediende gebieden zien hogere detailhandelsverkopen omdat mensen die lopen of fietsen meer betrokken zijn bij hun lokale omgeving.
Het integreren van actieve mobiliteit in stedelijke planning bevordert de gezondheid van de bevolking aanzienlijk. Regelmatige lichamelijke activiteit, zoals lopen of fietsen naar het werk, vermindert niet alleen het risico op chronische ziekten zoals hartaandoeningen, diabetes en kanker, maar verbetert ook de geestelijke gezondheid door symptomen van depressie en angst te verminderen. Het is een holistische benadering van de volksgezondheid, die cruciaal is voor de ontwikkeling van dynamische, gezonde stedelijke gemeenschappen.
Uitdagingen voor actieve steden overwinnen
De overgang naar een meer actief mobiele stad vereist echter het overwinnen van aanzienlijke barrières. Het aanpassen van dichte, autocentrische stadslandschappen om actieve mobiliteit te ondersteunen gaat vaak gepaard met aanzienlijke logistieke en politieke uitdagingen. Het vereist niet alleen een herontwerp van straten, maar ook een culturele verschuiving in hoe mensen mobiliteit en stedelijke ruimte zien. Met doordachte planning en betrokkenheid van de gemeenschap is het mogelijk om multimodale mobiliteitsknooppunten te creëren die als katalysator dienen voor gezondere, meer verbonden en levendige stedelijke omgevingen.
Terwijl actieve mobiliteitsinfrastructuren zoals fietspaden en voetpaden duidelijk ten goede komen aan stadsbewoners, spelen ze ook een cruciale rol in het verbeteren van de biodiversiteit in steden en de gezondheid van ecosystemen. Steden die natuurlijke elementen integreren in hun stedelijke planning verbeteren niet alleen de leefbaarheid voor mensen, maar worden ook toevluchtsoorden voor verschillende diersoorten en dragen zo bij aan ecologische veerkracht en biodiversiteit.
Steden die actief werken aan het behoud en de verbetering van de biodiversiteit kunnen ook hun economische status versterken. Stedelijke gebieden met een rijke biodiversiteit trekken meer toeristen en inwoners aan die waarde hechten aan natuur en groene ruimten, wat kan leiden tot hogere vastgoedwaarden en een betere algehele economische gezondheid.
Het integreren van natuur in het stedelijk leven is meer dan alleen een verfraaiing – het transformeert de stedelijke omgeving in een bloeiend ecosysteem dat zowel menselijke als natuurlijke gemeenschappen ondersteunt. Door te investeren in biodiversiteit maken steden zichzelf niet alleen leefbaarder voor hun inwoners, maar zorgen ze ook voor de duurzaamheid van hun natuurlijke omgeving.
Het groener maken van steden door middel van parken, groene daken en verticale tuinen introduceert cruciale habitats voor lokale wilde dieren en ondersteunt de stedelijke biodiversiteit door gefragmenteerde habitats met elkaar te verbinden. Dit is essentieel voor de overleving van soorten en voor het behoud van ecologisch evenwicht in stedelijke gebieden. De aanwezigheid van diverse plantensoorten in stedelijke gebieden ondersteunt een breder scala aan diersoorten, waaronder bestuivers zoals bijen en vlinders, die cruciaal zijn voor de bestuiving van zowel wilde als gecultiveerde planten. Deze biodiversiteit vergroot op haar beurt de veerkracht van stedelijke ecosystemen, waardoor ze beter bestand zijn tegen en zich kunnen aanpassen aan zowel antropogene als natuurlijke verstoringen.
Van grijs naar groen: een beleidsverschuiving
Wereldwijd passen steden starre, grijze infrastructuren aan met groene oplossingen, zoals groene daken, verticale tuinen en waterdoorlatende bestrating. Deze oplossingen zijn niet alleen esthetisch, maar pakken ook kritieke problemen aan zoals luchtvervuiling, hitte, droogte en overstromingen. Dit proces vereist een complete herziening van het stedelijk beleid om ervoor te zorgen dat deze ruimten toegankelijk zijn en de leefbaarheid vergroten door verschillende gemeenschappen met elkaar te verbinden. Steden als Kopenhagen en Barcelona zijn een voorbeeld van deze transformatie door fietspaden, gedeelde wegen en openbare parken te integreren in hun stedelijke planning, en laten zien dat innovatieve, groene renovatie niet alleen haalbaar is, maar ook sociaal en ecologisch voordelig.
Deze benadering van stedelijke planning laat zien dat beleidsmakers, stadsplanners en bewoners hun denken over steden moeten verschuiven van grijs naar groen, waarbij ze de voordelen erkennen van de integratie van groene infrastructuur, actieve mobiliteit en een streven naar verbetering van de biodiversiteit. Maar steden staan voor grote uitdagingen om het stedelijk beleid zodanig te veranderen dat menselijk en ecologisch welzijn prioriteit krijgen en stedelijke ruimten toegankelijk en rechtvaardig zijn.
Steden die deze holistische benadering omarmen, worden snel voorbeelden van duurzaamheid en veerkracht door de gevarieerde behoeften van hun inwoners te erkennen en zich daaraan aan te passen, en omgevingen te creëren waarin mensen kunnen gedijen in het licht van de moderne uitdagingen.
De voordelen van een dergelijke stedelijke planning reiken verder dan de milieueffecten en hebben ook invloed op economisch, cultureel en sociaal gebied. Deze groene, actieve en biodiverse ruimten dragen bij aan gezondere, gelukkigere en meer samenhangende gemeenschappen, door een gevoel van saamhorigheid te creëren, een toevluchtsoord te bieden tegen stedelijke stress en het fysieke en mentale welzijn te verbeteren.
Het creëren van leefbare steden is een continu proces van transformatie en aanpassing, waarbij samenwerking tussen alle belanghebbenden – stedenbouwkundigen, beleidsmakers, bedrijven en bewoners – nodig is om onze stedelijke omgevingen opnieuw te verbeelden en vorm te geven tot de duurzame, inclusieve en dynamische ruimtes waarin we willen leven. Door deze uitdagingen frontaal aan te pakken, verbeteren we niet alleen de levenskwaliteit van de huidige bewoners, maar zorgen we er ook voor dat toekomstige generaties steden erven die in hun behoeften voorzien en hun leven verrijken.
Meer informatie over het werk van onze teams voor Actieve en Leefbare Steden
Onze teams voor Actieve en Leefbare Steden stellen de mens centraal bij stadsplanning. Als je meer wilt weten over de mogelijkheden voor jouw stad, neem dan contact op met een lid van ons team.
